EXEGEET

Héé Bolle? Ja. Ga jij nou ook je levensverhaal schrijven? Ik? Waarom? Omdat mensen in jouw categorie 1 op de 4 levensbeëindigende ziekten, altijd een verhaal gaan schrijven over hun leven en de heldhaftige manier waarop ze tegen de kanker hebben gevochten. Die Bolle lacht. Maar ik heb helemaal niet tegen de kanker gevochten. Tot nu alleen tegen de chemo en dat is al erg genoeg. Nee hoor, geen levensverhaal. Dat is ook verboden door Elsbeth Etty. (Eindredacteur en columniste NRC Boeken en hoogleraar ook.) Wat heeft die er nou mee te maken? Die besprak laatst een boek van AFTH van der Heijden over z’n overleden zoon en dat vond ze maar niks. Is zeker geen roman. Maar wat dan? Je mag een biografie schrijven, schrijft ze, maar dan moet je goed kunnen schrijven. Een autobiografie mag ook, maar geen gezeur met memorabilia. Memo….? Dat zijn alleen iemands herinneringen en dan wordt het gauw een vervelende optelsom van anekdotes. Anek...? Uit de Dikke van Dale: mededeling van een kenschetsende bijzonderheid, een schilderachtige of vermakelijke trek uit iemands leven. Dat is alleen interessant als je een belangrijke Nederlander bent geweest. En al die BN’ers dan, die schrijven maar raak. Dat zijn geen Belangrijke Nederlanders maar Bekende Nederlanders en dat geschrijf is niveau roddelpers. Ik ben geen belangrijke, geen bekende, zelfs geen bijna bekende N’er, en schrijven laat ik aan mijn hond over. Zo, die zat. Maar ik zeurde nog even door, zou een goeie interviewer zijn. Las ook dat je dan moet beginnen met een trefwoord. Iets waar je je hele leven mee te maken hebt gehad. Wat zou jouw trefwoord zijn. Bolle keek me gefronst aan, wat ben jij een dramkont, bouvier zeker. Trefwoord weet ik meteen. Zou zijn, EXEGEET! EKSE whààààttttt…… Exegeet betekent uitlegger. En dan uitlegger van wat anderen al hebben uitgelegd. Vroeger waren dat bijbelgeleerden (meestal priesters), nu komen we dat tegen bij schoolmeesters, columnisten (ook vaak schoolmeesters), moraalridders (de vroegere bijbelgeleerden) tv commentatoren, die de kijkers uitleggen hoe ze naar een film moeten kijken en kunsthistorici. Jeweetwel, uitleggers wat de kunstenaar heeft bedoeld en zo. Ik keek stomverbaasd. Als anderen dat al hebben gedaan, waarom zij dan ook nog? Nieuwe invalshoeken, originele ontdekkingen, veranderd tijdsbegrip en vooral het erg lekker vinden om jezelf intelligente dingen te horen zeggen. (Lijkt radio 4 wel.) Wacht even, die kunsthistoricus die laatst een verhaal over dat schilderij vertelde in kunstuur. Precies. Hij gaat half voor het schilderij staan, zodat wij het niet meer kunnen zien, vertelt een heel verhaal waarom het zo fantastisch schilderij is en doet onderweg een paar keer een stapje opzij, om die ongelooflijke details aan te wijzen die aangeven dat hij gelijk heeft. Dat heeft’ie misschien ook wel, toch gebeurt er hier iets afschuwelijks. Hij heeft zichzelf tussen mij en dat schilderij geplaatst. Ik kan nooit meer naar dat schilderij kijken zonder de opvattingen van deze meneer te horen. En die opvattingen zijn over een jaar alweer achterhaald. Maar het kunstwerk niet. Dat blijft. En daar moet ik toch echt zelf een idee over vormen. Onbegonnen werk. Zal bij het zien van dat schilderij altijd die man en zijn verhaal horen. Klinkt wel heel erg. Die Bolle is nu helemaal op dreef. (Stokpaardje.) Het kan nog erger. Een kunstenaar laten uitleggen wat hijzelf heeft bedoeld. Hoe hij ertoe gekomen is en nog erger, wat hij ermee heeft bedoeld. (Toen hij begon of toen hij klaar was?) Het verhaaltje dat meestal niets over het werk zegt en vaak nergens op slaat. Kijk, dat die kunstenaar zichzelf een verhaaltje vertelt tijden het werken aan het kunstwerk (schilderij, boek, beeldhouwwerk, compositie, gedicht, video) is prima en gebruikelijk, maar laat het verhaal aan het kunstwerk zelf over. Daar ben je voor. En een goed kunstwerk praat mee. Kijk, ik ben een filmer en heb laatst oud materiaal over het Aqaurium in Artis ontdekt, dat ik al jaren ongemonteerd op de plank heb liggen. Vond ik eigenlijk maar niks. Omdat ik niets anders kon doen, zeg maar te doen had, toch gemonteerd. Gewoon weer even ouderwets shotjes snijden en dan is het onderwerp, net als bij andere kunstenaars een aanleiding, niet het belangrijkste. (Wat kunst is slaan we voor alle zekerheid maar even over.) Trouwens ik ben geen kunstenaar maar een ambachtsman. Die doen overigens vaak hetzelfde. Dus, lekker monteren, mooie overgangen op ritme, snijden in bewegingen, gevoelige timing, strakke continuïteit, zodat mensen blijven kijken, kleine verhaaltjes in grote verhaaltjes en verder niks. Ze bekijken het zelf maar. Maar toen dramde ik weer door. De anekdote Bolle, wat is jouw verhaal. Wil ik toch horen, ook al is het onzin volgens jou. (Zucht...) Zei ik al, had door omstandigheden niets anders te doen en bijvoorbeeld, ben met mijn moeder vaak in het Aquarium geweest toen ik nog maar 8 of 9 jaar was. Nostalgie? Ja, maar dat is een gelogen verhaal. Nee niet dat van m’n moeder en dat jongetje, maar ik ging naar Artis om andere beesten te filmen. Het regende pijpenstelen en toen ben ik heel laf het aquarium ingevlucht. O ja, en ik heb als een overjarige DJ synthesizer muziek zitten remixen. Amateur experimentje in geluid. Als ik nog tijd van leven had zou hier zo'n ding hebben gestaan. Ik haal opgelucht adem, dat vond ik nou weer het goeie bericht. Zo’n piep en kraakautomaat, daar luistert geen hond naar! Het kunst-, sorry, ambachtswerk is hierboven te bewonderen en die Bolle kleedt zich nu aan om z’n volgende chemoshot te gaan halen. Klopt, heeft er niets mee te maken……of misschien toch wel? Ga ik nog even voor zitten. Moet dan wel korter van Harmanna. Mijn fout, geef ik toe. Je moet die Bolle ook geen vraag over z’n stokpaardje stellen. Over andere stokjes trouwens ook niet.